Μία ερώτηση που σίγουρα έχει απασχολήσει όλους μας, κάποια στιγμή της ζωής μας κοιτάζοντας τον νυχτερινό ουρανό, είναι το αν και κατά πόσον θα ήταν δυνατόν να υπάρχει ζωή στην Σελήνη.
Ο Πλούταρχος στο βιβλίου του «Το εμφαινόμενο πρόσωπο στον κύκλο της Σελήνης» αναπτύσσει εκτενώς αυτό το αναπάντητο φιλοσοφικό ερώτημα, παρουσιάζοντας πολλές και ενδιαφέρουσες απόψεις.
Ας γνωρίσουμε σήμερα, ένα μικρό, αλλά εξαιρετικά σημαντικό απόσπασμα από το 26ο κεφάλαιο, όπου γίνεται μία εκτενής ανάλυση αυτού του θέματος, στην οποία ο Πλούταρχος υποστηρίζει ότι ένας από τους βασικούς λόγους που η Σελήνη δεν μπορεί να κατοικείται από Ανθρώπους, είναι οι συγκεκριμένες κινήσεις που εκτελεί ως ουράνιο σώμα…
…“ἐγώ τοι, ὦ Λαμπρία” εἶπεν “ἐπιθυμῶ μὲν οὐδενὸς ἧττον ὑμῶν ἀκοῦσαι τὰ λεχθησόμενα,
Εγώ τουλάχιστον αγαπητέ Λαμπρία, δεν θα ήθελα να χάσω ούτε λέξη από όσα θα ειπωθούν από εσάς,
πρότερον δ’ ἂν ἡδέως ἀκούσαιμι περὶ τῶν οἰκεῖν λεγομένων ἐπὶ τῆς σελήνης,
αλλά προηγουμένως θα με ευχαριστούσε ιδιαιτέρως να ακούσω για αυτά που λέγονται σχετικά με τον τρόπο που θα μπορούσε κανείς να εγκατασταθεί στην σελήνη.
οὐκ εἰ κατοικοῦσί τινες ἀλλ’ εἰ δυνατὸν ἐκεῖ κατοικεῖν.
Όχι δηλαδή για το αν κάποιοι κατοικούν ήδη στην σελήνη, αλλά εάν είναι δυνατόν να εγκατασταθεί κανείς εκεί.
εἰ γὰρ οὐ δυνατόν, ἄλογον καὶ τὸ γῆν εἶναι τὴν σελήνην.
Διότι αν δεν είναι δυνατόν να εγκατασταθεί κάποιος εκεί, τότε πρέπει να θεωρείται παράλογο το γεγονός ότι το έδαφος της Σελήνης έχει γεώδη σύσταση και ομοιότητα προς το έδαφος της γης.
δόξει γὰρ πρὸς οὐθὲν ἀλλὰ μάτην γεγονέναι
Πρέπει να αντιληφθείς λοιπόν, ότι δεν έχει νόημα και είναι μάταιο να μεταβεί κανείς στην σελήνη,
μήτε καρποὺς ἐκφέρουσα μήτ’ ἀνθρώποις τισὶν ἕδραν παρέχουσα καὶ γένεσιν καὶ δίαιταν·
καθότι στο έδαφός της, δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν καρποφόρα φυτά και έτσι δεν μπορεί να προσφέρει κατοικία σε οποιουσδήποτε ανθρώπους και επίσης δεν υπάρχει δυνατότητα ούτε γενετήσιας συνεύρεσης, (λόγω μειωμένης βαρύτητας) όπως δεν υπάρχει και η δυνατότητα διατροφής.
ὧν ἕνεκα καὶ ταύτην γεγονέναι φαμὲν κατὰ [937E] Πλάτωνα
Για αυτά τα θέματα ας μιλήσουμε και εμείς όπως μίλησε και ο Πλάτωνας:
‘τροφὸν ἡμετέραν ἡμέρας τε καὶ νυκτὸς ἀτρεκῆ φύλακα καὶ δημιουργόν’.
«Η σελήνη ευνοεί την διατροφή μας και την ημέρα και την νύχτα καθότι είναι άψογος φύλακας και δημιουργεί την ζωή στην γη».
Δηλαδή ο Πλάτωνας εννοεί ότι ενώ η Σελήνη δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση και την εξέλιξη της ζωής στην γη, η ίδια δεν διαθέτει αυτές τις προϋποθέσεις.
ὁρᾷς δ’ ὅτι πολλὰ λέγεται καὶ σὺν γέλωτι καὶ μετὰ σπουδῆς περὶ τούτων.
Και γνωρίζεις βεβαίως ότι πολλά έχουν λεχθεί σχετικά με την Σελήνη που προκαλούν το γέλιο και αφορούν οι επιπόλαιες και βιαστικές συζητήσεις σχετικά με αυτά τα θέματα.
τοῖς μὲν γὰρ ὑπὸ τὴν σελήνην οἰκοῦσιν ὥσπερ Ταντάλοις ἐκ κεφαλῆς ἐκκρέμασθαί φασι,
Όπως κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι κάτω από την Σελήνη κατοικούν άνθρωποι όπως συμβαίνει με τον Τάνταλο, δηλαδή αυτοί οι άνθρωποι να κρέμονται από το κεφάλι τους
τοὺς δ’ οἰκοῦντας αὖ πάλιν ἐπ’ αὐτῆς [937F] ὥσπερ Ἰξίονας ἐνδεδεμένους ῥύμῃ τόση…
ενώ άλλοι πάλι ισχυρίζονται, ότι αυτοί που κατοικούν επάνω στην Σελήνη είναι προσδεδεμένοι πάνω σε αυτή, όπως ο Ιξίωνας επάνω στον τροχό που περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα,
καίτοι μίαν οὐ κινεῖται κίνησιν,
καθότι η Σελήνη δεν έχει μία και μόνο κίνηση,
ἀλλ’, ὥς που καὶ λέγεται,
αλλά όπως έχει ήδη ειπωθεί από μερικούς,
Τριοδῖτίς ἐστιν,
διαθέτει τρεις κινήσεις (ακολουθεί τρεις οδούς).
ἅμα μῆκος ἐπὶ τοῦ ζῳδιακοῦ
Δηλαδή αφενός μεν κινείται κατά μήκος του ζωδιακού κύκλου
καὶ πλάτος φερομένη
αφετέρου δε, κινείται κατά πλάτος του ζωδιακού
καὶ βάθος·
και επίσης εκτελεί και μία τρίτη κίνηση η οποία αφορά στο βάθος.
ὧν τὴν μὲν περιδρομὴν
Η πρώτη από αυτές τις τρεις κινήσεις λέγεται περιφορά περί τον ήλιο (περιδρομή),
τὴν δ’ ἕλικα
η κίνηση σε βάθος ομοιάζει με έλικα,
τὴν δ’ οὐκ οἶδα πῶς ἀνωμαλίαν ὀνομάζουσιν οἱ μαθηματικοί,
ενώ αυτήν την ιδιαίτερη κίνηση κατά πλάτος, δεν γνωρίζω πως την ονομάζουν οι μαθηματικοί επιστήμονες.
καίπερ οὐδεμίαν ὁμαλὴν οὐδὲ τεταγμένην ταῖς ἀποκαταστάσεσιν ὁρῶντες ἔχουσαν.
Μολονότι όλοι αυτοί οι αστρονόμοι που έχουν υπολογίσει τις κινήσεις αυτές τις Σελήνης, δεν έχουν βοήθεια από καμμία ευκόλως ορατή κίνηση που να υπολογίζεται με βάση τις συντεταγμένες του ουράνιου θόλου.
….
[938A] Καὶ γὰρ γελοῖον περὶ μονῆς τῶν ἐκεῖ διαπορεῖν,
Έτσι λοιπόν είναι τελείως γελοίο ακόμα και να εκδηλώνουμε απορίες για το αν υπάρχουν άνθρωποι που να διαμένουν επάνω στην Σελήνη,
εἰ μὴ γένεσιν μηδὲ σύστασιν ἔχειν δύνανται.
καθότι αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν την δυνατότητα ούτε να γεννηθούν αλλά ούτε και να αποκτήσουν υλικά σώματα,
ὅπου γὰρ Αἰγύπτιοι καὶ Τρωγλοδῦται,
όπως δηλαδή πιστεύουν οι Αιγύπτιοι και οι Τρωγλοδύτες,
οἷς ἡμέρας μιᾶς ἀκαρὲς ἵσταται κατὰ κορυφὴν ὁ ἥλιος ἐν τροπαῖς εἶτ’ ἄπεισιν,
σύμφωνα με τους οποίους υπάρχει μια μέρα του έτους που ο ήλιος βρίσκεται σε μια ακραία θέση (πολύ ψηλά ή πολύ χαμηλά) δηλαδή σε ηλιοστάσιο, για ελάχιστο χρονικό διάστημα και κατόπιν αποχωρεί.
ὀλίγον ἀπέχουσι τοῦ κατακεκαῦσθαι ξηρότητι τοῦ περιέχοντος,
Αυτοί πιστεύουν ότι σε αυτό το σημείο ο ήλιος πλησιάζει πάρα πολύ σε μία θέση που (εάν παρέμενε σε αυτήν την θέση) θα μπορούσε να κατακάψει τα πάντα, μέσω ξηρότητας.
ἦπου τοὺς ἐπὶ τῆς σελήνης εἰκός ἐστι δώδεκα θερείας ὑπομένειν ἔτους ἑκάστου,
Αντίστοιχα αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι στην Σελήνη, είναι φυσικό ότι κατά την διάρκεια ενός γήινου έτους, στην Σελήνη να δημιουργούνται τουλάχιστον δώδεκα καλοκαίρια.
κατὰ μῆνα τοῦ ἡλίου πρὸς κάθετον αὐτοῖς ἐφισταμένου καὶ στηρίζοντος,
Καθότι κάθε σεληνιακό μήνα, ο ήλιος βρίσκεται για αρκετές μέρες σε κάθετη θέση ως προς την επιφάνεια της Σελήνης και έτσι διατηρεί την ένταση της ακτινοβολίας του ισχυρή, όπως συμβαίνει στη γη το καλοκαίρι.
ὅταν [938B] ἦ πανσέληνος;
Αυτό δεν συμβαίνει στην Σελήνη, όταν στην γη βλέπουμε την πανσέληνο;
πνεύματά γε μὴν καὶ νέφη καὶ ὄμβρους,
Επίσης, στην Σελήνη, δεν παρουσιάζονται ούτε σύννεφα ούτε βροχές ούτε άνεμοι,
ὧν χωρὶς οὔτε γένεσις φυτῶν ἔστιν οὔτε σωτηρία γενομένοις,
και εξαιτίας αυτού του φαινομένου δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν φυτά, και έτσι δεν μπορεί να επιβιώσει κάτι που θα γεννιόταν επάνω στη Σελήνη.
ἀμήχανον ἐκεῖ διανοηθῆναι συνιστάμενα διὰ θερμότητα καὶ λεπτότητα τοῦ περιέχοντος.
Και θα ήταν απερίσκεπτο να διανοηθεί κάποιος ότι θα μπορούσε να επιβιώσει κάτι μέσα σε τέτοιες ακραίες μορφές θερμοκρασίας και με τόσο αραιή, σχεδόν ανύπαρκτη ατμόσφαιρα.
