Είναι γνωστό ότι ο Άνθρωπος δεν είναι μόνο το Σώμα του αλλά και η Ψυχή του. Κάθε ένα στοιχείο ξεχωριστά, δεν μπορεί να αποτελέσει τον Άνθρωπο.
Θα μπορούσαμε ωστόσο να βρούμε κάποιες συναφείς σχέσεις που να συνδέουν τον τρόπο λειτουργίας της ψυχής με τον τρόπο λειτουργίας του σώματος του ανθρώπου;
Ας εξετάσουμε την γνώμη του Αριστοτέλη, όπως διατυπώνεται στην αρχή του βιβλίου του «Φυσιογνωμικά» 805a
Ὅτι αἱ διάνοιαι ἕπονται τοῖς σώμασι, καὶ οὐκ εἰσὶν αὐταὶ καθ᾿ ἑαυτὰς ἀπαθεῖς οὖσαι τῶν τοῦ σώματος κινήσεων.
Το γεγονός ότι οι ψυχές συμπάσχουν με τις λειτουργίες των σωμάτων και δεν είναι ανεξάρτητες και ανεπηρέαστες από αυτά, γίνεται φανερό μέσω ορισμένων μεταβολών που υφίστανται τα σώματα.
τοῦτο δὲ δῆλον πάνυ γίνεται ἔν τε ταῖς μέθαις καὶ ἐν ταῖς ἀρρωστίαις.
Σαν παράδειγμα τέτοιων μεταβολών θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την περίπτωση της μέθης και των ασθενειών.
πολὺ γὰρ ἐξαλλάττουσαι φαίνονται αἱ διάνοιαι ὑπὸ τῶν τοῦ σώματος παθημάτων.
Διότι σε αυτές τις περιπτώσεις, ο τρόπος συμπεριφοράς των ανθρώπων φαίνεται να μεταβάλλεται εξαιτίας των παθημάτων του σώματος.
καὶ τοὐναντίον δὴ τοῖς τῆς ψυχῆς παθήμασι τὸ σῶμα συμπάσχον φανερὸν γίνεται περί τε τοὺς ἔρωτας καὶ τοὺς φόβους τε καὶ τὰς λύπας καὶ τὰς ἡδονάς.
Μπορεί να συμβεί όμως και ακριβώς το αντίθετο: Δηλαδή το σώμα να είναι αυτό που συμπάσχει λόγω των παθημάτων της ψυχής και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει στις περιπτώσεις του έρωτα, του φόβου, της λύπης και της ηδονής.
ἔτι δὲ ἐν τοῖς φύσει γινομένοις μᾶλλον ἄν τις συνίδοι ὅτι οὕτως ἔχει πρὸς ἄλληλα σῶμά τε καὶ ψυχὴ συμφυῶς ὥστε τῶν πλείστων ἀλλήλοις αἴτια γίνεσθαι παθημάτων.
Υπάρχει λοιπόν τόσο πολύ μεγάλη αλληλεξάρτηση μεταξύ του σώματος και της ψυχής, που θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε την άποψη ότι οι παθήσεις που μπορεί να εκδηλώσει ένας άνθρωπος, οφείλονται στην ύπαρξη και των δύο αυτών αιτίων.
οὐδὲν γὰρ πώποτε ζῷον γεγένηται τοιοῦτον ὃ τὸ μὲν εἶδος ἔσχεν ἑτέρου ζῴου, τὴν δὲ διάνοιαν ἄλλου,
Συνεπώς, λόγω αυτής της αλληλεξάρτησης σώματος και ψυχής, δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να γεννηθεί κάποιος ζωντανός οργανισμός που να έχει το σώμα ενός συγκεκριμένου ζώου, ενώ η ψυχή του να ανήκει σε κάποιο άλλο.
ἀλλ᾿ ἀεὶ τοῦ αὐτοῦ τό τε σῶμα καὶ τὴν ψυχήν, ὥστε ἀναγκαῖον ἕπεσθαι τῷ τοιῷδε σώματι τοιάνδε διάνοιαν.
Διότι πάντοτε, υποχρεωτικά, κάθε ζωντανός οργανισμός διαθέτει ένα συγκεκριμένο σώμα, το οποίο θα φέρει εντός του και την αντίστοιχη ποιότητα ψυχής, με την οποία βρίσκεται συνδεδεμένο.
ἔτι δὲ καὶ τῶν ἄλλων ζῴων οἱ περὶ ἕκαστον ἐπιστήμονες ἐκ τῆς ἰδέας δύνανται θεωρεῖν,
Κατ’ επέκταση λοιπόν, σε κάθε διαφορετικό είδος ζώου, οι ειδικοί επιστήμονες (κτηνίατροι) μπορούν, παρατηρώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εμφάνισής του να προβαίνουν σε διαγνώσεις:
ἱππικοί τε ἵππους καὶ κυνηγέται κύνας.
Αυτοί που ασχολούνται με την ιππασία, να μπορούν να διαγνώνουν την ψυχική κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα άλογά τους ή αυτοί που ασχολούνται με το κυνήγι, να μπορούν να διαγνώνουν την ψυχική κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα σκυλιά τους.
εἰ δὲ ταῦτα ἀληθῆ εἴη (ἀεὶ δὲ ταῦτα ἀληθῆ ἐστίν), εἴη ἂν φυσιογνωμονεῖν.
Εάν λοιπόν, τα συμπεράσματα στα οποία έχουμε καταλήξει μέχρι τώρα είναι αληθινά, (και βεβαίως, τα συμπεράσματά μας είναι πάντοτε αληθινά) θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι αν διαθέτουμε αυτές τις γνώσεις, είμαστε σε θέση να αναπτύξουμε την επιστήμη της φυσιογνωμικής!
οἱ μὲν οὖν προγεγενημένοι φυσιογνώμονες κατὰ τρεῖς τρόπους ἐπεχείρησαν φυσιογνωμονεῖν, ἕκαστος καθ᾿ ἕνα.
Υπήρξαν βεβαίως και φυσιογνωμιστές πριν από εμάς, οι οποίοι επιχείρησαν να κατατάξουν την φυσιογνωμική τέχνη σε τρεις συγκεκριμένες μεθόδους.
οἱ μὲν γὰρ ἐκ τῶν γενῶν τῶν ζῴων φυσιογνωμονοῦσι, τιθέμενοι καθ᾿ ἕκαστον γένος εἶδός τι ζῴου καὶ διάνοιαν.
Οι πρώτοι προσπάθησαν να εξάγουν τα συμπεράσματά τους, παρατηρώντας τα ιδιαίτερα γένη του κάθε ζώου, έχοντας σαν προϋπόθεση ότι κάθε γένος ανταποκρίνεται σε μία ορισμένη μορφή ζώου με ανάλογα ψυχικά χαρακτηριστικά.
οἱ δ᾿ ἐπὶ τούτοις σῶμά τι, εἶτα τὸν ὅμοιον τῷ σώματι σῶμα ἔχοντα καὶ τὴν ψυχὴν ὁμοίαν ὑπελάμβανον.
Οι δεύτεροι θεωρούν επιπλέον, ότι υπάρχουν κάποιοι συγκεκριμένοι τύποι σώματος ζώων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και όσα ζώα μοιάζουν σε αυτούς τους τύπους, θα πρέπει να διαθέτουν και αυτά τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά.
ἄλλοι δέ τινες τοῦτο μὲν ἐποίουν, οὐκ ἐξ ἁπάντων δὲ τῶν ζῴων ἐδοκίμαζον, ἀλλ᾿ ἐξ αὐτοῦ τοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους,
Οι τρίτοι, ναι μεν δέχονται αυτήν την μέθοδο, αλλά ασχολούνται με όλα τα είδη των ζώων, παρά περιορίζουν τις έρευνές τους αποκλειστικά και μόνο στο ανθρώπινο είδος.
διελόμενοι κατὰ τὰ ἔθνη, ὅσα διέφερε τὰς ὄψεις καὶ τὰ ἤθη,
Με την λογική αυτή, χωρίζουν τους ανθρώπους κατά έθνη, αναλόγως το πόσο διαφέρουν στην όψη και στα ήθη.
οἷον Αἰγύπτιοι καὶ Θρᾷκες καὶ Σκύθαι, ὁμοίως τὴν ἐκλογὴν τῶν σημείων ἐποιοῦντο.
Για παράδειγμα, διαχωρίζουν τους Αιγύπτιους από τους Θράκες και τους Σκύθες, προσπαθώντας να διαγνώσουν την προσωπική τους ταυτότητα, χρησιμοποιώντας σαν κριτήριο τα φυσιογνωμικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
οἱ δέ τινες ἐκ τῶν ἠθῶν τῶν ἐπιφαινομένων, οἵᾳ διαθέσει ἕπεται ἕκαστον ἦθος,
Μερικοί άλλοι, εξάγουν τα συμπεράσματά τους από τον τρόπο που εκδηλώνονται τα χαρακτηριστικά των προσώπων τους, λαμβάνοντας υπόψη τους σε ποια ψυχική διάθεση ανήκει το κάθε ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά.
τῷ ὀργιζομένῳ, τῷ φοβουμένῳ, τῷ ἀφροδισιάζοντι, καὶ τῶν ἄλλων δὴ παθημάτων ἑκάστῳ.
Όπως για παράδειγμα, όταν ένας άνθρωπος οργίζεται ή φοβάται ή επιθυμεί την ερωτική συνεύρεση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση θα μπορούσε να βρίσκεται.
ἔστι δὲ κατὰ πάντας τούτους τοὺς τρόπους φυσιογνωμονεῖν, καὶ ἔτι κατ᾿ ἄλλους, καὶ τὴν ἐκλογὴν τῶν σημείων ἀνομοίως ποιεῖσθαι.
Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να χρησιμοποιήσει όλους αυτούς τους τρόπους, όπως επίσης και πολλούς άλλους, προκειμένου να συλλέξει συγκεκριμένες πληροφορίες για την ποιότητα της ψυχής ενός ανθρώπου, βασιζόμενος στα φυσιογνωμικά του χαρακτηριστικά.
