Αφροδίτη, η θεά του Έρωτα

Η κατανόηση της δύναμης του έρωτα είναι ένα από τα κυρίαρχα θέματα που εξετάζει η ελληνική μυθολογία και που διαχρονικά παραμένει επίκαιρο σε όλες τις εποχές και σε όλες τις κοινωνίες.

Είναι παγκοσμίως γνωστό, ότι η θεά της ομορφιάς είναι η Αφροδίτηκαι βεβαίως ο Έρωτας είναι δικό της τέκνο. Αυτό που όμως είναι πολύ λίγο γνωστό είναι ότι ο Έρωτας δεν είναι το μοναδικό τέκνο της Αφροδίτης, διότι υπάρχει και ένας δίδυμος αδελφός που γεννιέται ταυτόχρονα με αυτόν. Το όνομα αυτού του δεύτερου Έρωτας του είναι Αντέρωτας και μάλιστα περιγράφεται σαν ιδιαίτερα «σκοτεινός» και «μοχθηρός».

Ποια είναι λοιπόν η ειδοποιός διαφορά αυτών των δύο ερώτων και πώς μπορούμε να γνωρίζουμε ποιος είναι αυτός που επιδρά επάνω στην δική μας ζωή;

Ένας τρόπος που σίγουρα θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό το τόσο αρχικά παράδοξο θέμα, είναι τα σύμβολα που χρησιμοποιούν αυτοί οι δύο έρωτες, που φυσικά, από την στιγμή που εμφανίζονται αντίθετοι ο ένας προς τον άλλον, θα πρέπει και αυτά να μπορούν να μας αποκαλύψουν την βασική διαφοροποίηση που υποκρύπτεται.

Στην περίπτωση του σκοτεινού Αντέρωτα, το σύμβολό του είναι το γνωστό σε όλους μας τόξο και τα βέλη με τα οποία σημαδεύει τους ανθρώπους στους οποίους θέλει να κάνει αισθητή την παρουσία του. Το πρόβλημα είναι ότι τα βέλη αυτά προκαλούν συνήθως πολύ μεγάλο πόνο, σε όποιον άνθρωπο έχει την τιμή να τρωθεί από αυτά, διότι αφήνουν ανοιχτές πληγές.

Στην περίπτωση του φωτεινού και υπέρλαμπρου έρωτα, το σύμβολό του είναι η Επτάχορδη Λύρα μέσω της οποίας κάνει αισθητή την θεία μουσική που μπορεί να εναρμονίζει και να θεραπεύσει την πληγωμένη μας ψυχή, η οποία όπως και η μουσική ανήκουν στον αόρατο κόσμο. Δηλαδή η θεία μουσική της επτάχορδης λύρας του έρωτα, μπορεί να επιδράσει στην ψυχή μας και να θεραπεύσει τα τραύματα που μας προκάλεσαν τα βίαια βέλη που δεχτήκαμε από τον Αντέρωτα στον υλικό κόσμο που ζούμε!

Τίθεται λοιπόν αναπόφευκτα ένα βασικό ερώτημα: Εμείς σε ποια από τις δύο κατηγορίες ανήκουμε; Ποιος είναι ο έρωτας που επιδρά στην ζωή μας;

Θα πρέπει να λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κύριος λόγος ύπαρξης της Φιλοσοφίας είναι να μας επιτρέψει να κατανοήσουμε καταρχήν αυτήν την πολύ σημαντική διαφοροποίηση των δύο ερώτων και κατά δεύτερον να μας προσφέρει την δυνατότητα της ίασης από τα επίπονα τραύματα που μας έχουν προκαλέσει και προφανώς συνεχίζουν να μας προκαλούν αυτά τα φαρμακερά βέλη που προέρχονται από τα τόξο του Αντέρωτα.

Είδαμε ότι τα δύο δίδυμα αδέλφια του Έρωτα έχουν μητέρα τους την Αφροδίτη. Όμως και η ίδια η Αφροδίτη αποτελείται από δύο τελείως διαφορετικά και αντίθετα πρόσωπα, όπως μας την παρουσιάζει η Ελληνική Μυθολογία. Υπάρχει η Πάνδημος Αφροδίτη, η οποία σύμφωνα με τον τίτλο που φέρει αναφέρεται σε όλους (Πάντες) του πολίτες ενός δήμου (Δήμος). Δηλαδή σε όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους που βρίσκονται και αποτελούν τα μέλη μίας οργανωμένης κοινωνίας. Υπάρχει όμως και η Ουρανία Αφροδίτη, η οποία εύκολα διαπιστώνουμε ότι από την στιγμή που φέρει τον τίτλο Ουρανία, δεν ανήκει στον δικό μας γήινο κόσμο, για όσο τουλάχιστον εμείς παραμένουμε προσκολλημένοι σε έναν απολύτως υλιστικό τρόπο ζωής, έχοντας σαν πρότυπα τις αξίες της οργανωμένης κοινωνίας του δήμου που ζούμε.

Στο αρχαίο κείμενο που ακολουθεί, ο ίδιος ο Σωκράτης εξετάζει αυτά τα δύο πρόσωπα του έρωτα και επιχειρεί μία πρώτη σύγκριση που μπορεί να μας βοηθήσει ουσιαστικά να ανακαλύψουμε την δική μας κατάσταση. Ας εξετάσουμε το αρχαίο κείμενο από τον Πρόκλο και το βιβλίο του «Εις τον Πλάτωνος πρώτον Αλκιβιάδην» κεφ. 35

Φέρε καὶ δι’ αὐτῶν χωροῦντες τῶν Πλατωνικῶν ῥημάτων κατίδωμεν τὰς τῶν ἐραστῶν πρὸς ἀλλήλους διαφορότητας ἅς ὁ Σωκράτης ἡμῖν ὑπογράφει δι’αὐτῶν τῶν πρώτων λέξεων, καὶ θεωρήσωμεν τίς μὲν ὁ θεῖος καὶ οἷα παρέχει τῶ ἐρωμένω, τίς δὲ ὁ πάνδημος καὶ ὁ τῶ πλήθει τῆς ψυχῆς ἐφεπόμενος.

Ας προχωρήσουμε μέσα από τα ίδια τα λόγια του Πλάτωνα και ας δούμε τις διαφοροποιήσεις των εραστών μεταξύ τους, που μας τις αποδίδει σχηματικά ο Σωκράτης με τις πρώτες ακριβώς λέξεις και ας εξετάσουμε ποιος είναι ο θεϊκός έρωτας και τι λογής πράγματα δίνει στον αγαπημένο και ποιος είναι ο πάνδημος έρωτας που έπεται του πλήθους της ψυχής.

(Σχόλιο: Ο Σωκράτης λοιπόν μας επισημαίνει το γεγονός ότι υπάρχουν δύο διαφορετικά είδη έρωτα, τα οποία είναι απαραίτητο να τα προσδιορίσουμε, διότι πίσω από αυτήν την διαφοροποίηση, βρίσκεται κρυμμένο το γεγονός του αφορά τον τρόπο λειτουργίας της ανθρώπινης εξέλιξης ή την δυνατότητα του ανθρώπου να οδηγηθεί στην πραγματική του εξέλιξη.

Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι αφού ο «πάνδημος έρωτας» αναφέρεται στις κοινές συνήθειες και σε μία κοινή λογική αντιμετώπισης του σκοπού της ζωής μας που ακολουθούν τα πλήθη, δηλαδή οι όλοι οι πολίτες ενός δήμου, αφορά το στάδιο της ομαδικής εξέλιξης.

Αντίστοιχα ο «θεϊκός έρωτας» θα πρέπει να αναφέρεται σε μία τελείως διαφορετική κατάσταση, την εν δυνάμει δυνατότητα του κάθε πολίτη που ανήκει σε αυτόν τον δήμο, να αποκτήσει την απαραίτητη συνειδητότητα που θα του επιτρέψει να διαφοροποιηθεί από τον μέσο όρο που εκφράζει το πλήθος, να αναπτύξει τον δικό του προσωπικό και ιδιαίτερο τρόπο ζωής που δεν θα άγεται και δεν θα φέρεται από την γνώμη του κατεστημένου. Αυτό το δεύτερο είδος του «θεϊκού έρωτα» εξελίσσει την προσωπικότητά μας, μας μετατρέπει σε συγκροτημένα και υπεύθυνα άτομα και σχετίζεται με την ατομική μας εξέλιξη.)

ὁ μὲν τοίνυν δημώδης καὶ φορτικὸς ἐραστὴς θαυμάζει τὸν ἐρώμενον καὶ ἐπιδιώκει καὶ ἐπτόηται περὶ αὐτόν,

Αφενός μεν υπάρχει ο εραστής που βρίσκεται υπό την επήρεια του πάνδημου έρωτα, ο οποίος είναι ένας κοινός συνηθισμένος και ταπεινός εραστής, που αισθάνεται θαυμασμό για τον ερωμένο, τον αναζητά και σαστίζει απέναντί του.

(σχόλιο: Αυτό το πρώτο και κατώτερο είδος του έρωτα ανήκει στην Πάνδημο Αφροδίτη και αφορά όλους τους δημότες μίας πόλης, που ασχολούνται με τα ίδια πρότυπα, έχουν τις ίδιες επιδιώξεις, τις οποίες προωθεί κάθε φορά η συγκεκριμένη κοινωνία.)

ὁ δὲ ἀληθινός έραστὴς θαῦμα παρέχει τῶ ἐρωμένω καὶ εἰς ἔκπληξιν αὐτὸν ἀνακινεῖ παντοδαπῶς τῆς ἐν αύτῶ ζωῆς. καὶ τοῦτο εἰκότως.

Αφετέρου δε, υπάρχει ο αληθινός εραστής (που βρίσκεται υπό την επήρεια του θεϊκού έρωτα), ο οποίος δημιουργεί δέος στον ερώμενο, και με κάθε τρόπο τον οδηγεί να γνωρίσει νέες εκπληκτικές αποκαλύψεις, όσο αφορά την γνώση του πραγματικού του εαυτού – πράγμα απολύτως δικαιολογημένο.

(Σχόλιο: Αυτό το δεύτερο και κατ’ ανάγκη δεύτερο είδος του Θεϊκού έρωτα ανήκει στην Ουρανία Αφροδίτη και δεν αφορά, παρά ελάχιστους δημότες, αυτούς μόνο που μετά από μεγάλη προσωπική προσπάθεια έχουν καταφέρει να απαγκιστρωθούν από τα κατευθυνόμενα πρότυπα και τις επίπλαστες ανάγκες της κοινωνίας ή του δήμου τους και ασχολούνται πλέον με την εφαρμογή των ανώτερων φιλοσοφικών εννοιών.)